Lage grondwaterpeilen, veelal ten behoeve van landbouwactiviteiten, leiden tot uitdroging en oxidatie van veengronden. Hierdoor vindt bodemdaling en CO2-emissie plaats. Dit is effectief tegen te gaan door grondwaterstanden te verhogen. De hierdoor verminderde CO2-emissie kan dan als CO2-compensatie verhandeld worden. In de Zuid-Hollandse polder ‘de Nesse’ gaat hiermee (in samenwerking met het Zuid-Hollands Landschap) een proef worden genomen. Agrarisch gebied heeft hier een natuurfunctie gekregen, waarvoor het grondwaterpeil verhoogd wordt. Er is hier een geschatte potentie om de CO2-emissie met 1515 ton per jaar te verminderen.

‘Veen’ klinkt wel ouderwets en dat is het ook. Typische Nederlandsche weidegebieden bestaan voor een groot deel uit ‘veen’. Dat bestaat uit duizenden jaren oude, metersdikke lagen plantenresten die nog niet verteerd zijn doordat ze nat gebleven zijn. Vroeger werd veen ‘gestoken’ en werd het te drogen gelegd. De droge vorm van ‘veen’ is ‘turf’ dat goed brandt in kachels. Dit gebeurt gelukkig allang niet meer, want het branden van turf is milieuvervuilend. Toch kan het nog beter!

Bodemdaling en veenoxidatie
In de provincie Zuid-Holland bestaat het grondgebied voor ruim 25% uit veengronden die zeer gevoelig zijn voor bodemdaling door veenoxidatie. Door het Planbureau voor de Leefomgeving is uitgerekend is dat de totale CO₂-uitstoot uit het Groene Hart door veenoxidatie en bodemdaling gelijk staat aan de totale CO2 uitstoot door energiegebruik van alle woningen in dit gebied. De bodemdaling en veenoxidatie wordt met name veroorzaakt doordat het waterpeil in deze gebieden (steeds verder) wordt verlaagd ten behoeve van de landbouw. Door deze ontwatering droogt het veen steeds verder uit, breekt het uiteindelijk af en daalt de bodem. In Zuid-Hollandse Veengronden is de bodemdaling soms wel 1cm per jaar. Per mm bodemdaling komt per jaar gemiddeld 2.2 ton CO₂ per ha vrij. Bij 1cm bodemdaling leidt dit dus tot 22 ton CO₂-emissie per ha per jaar.

Valuta voor Veen
Samen met andere partners is de Green Deal Nationale Koolstofbank (GDNK) opgericht. Dit is een organisatie die officiële CO₂-certificaten uitgeeft aan partijen die vrijwillig hun CO₂-emissies verminderen. De certificaten worden voor de proeftuin De Nesse pas uitgegeven nadat de deskundige commissie binnen de GDNK goedkeuring heeft gegeven aan de te gebruiken methodiek en het projectplan voor de proeftuin, waarin onder andere de onafhankelijke monitoring van CO₂-emissies wordt gewaarborgd. Als in de praktijk blijkt dat de verwachte CO₂-besparing daadwerkelijk plaatsvindt, kunnen de CO₂-certificaten via een CO₂-bank worden verhandeld aan geïnteresseerde partijen en bedrijven. Eén van de inmiddels door beoordelingscommissie goedgekeurde methodieken is ‘Valuta voor Veen’ met peilverhoging op ‘puur’ veengronden. Dit betekent dat beperking van de CO₂-emissie door waterpeilverhoging in ‘puur’ veengebieden in aanmerking kan komen voor de CO₂-certificaten. De afgelopen twee jaar is deze methodiek in Friesland succesvol door onze collega’s toegepast.

Weidevogels in de Nesse
De NMZH en Zuid-Hollands landschap willen dit nu ook in Zuid-Holland in de praktijk brengen in polder ‘de Nesse’ in de Krimpenerwaard. Het Zuid-Hollands landschap is eigenaar van ‘de Nesse’. Dit gebied van 259ha had vroeger een agrarische bestemming, maar het Zuid-Hollands landschap heeft stappen ondernomen om het gebied een natuurdoelstelling te geven. Hier moeten de biodiversiteit toenemen en weidevogelkolonies kunnen broeden en leven. De NMZH heeft als initiatiefnemer van ‘Valuta voor Veen’ in de Nesse berekend dat deze polder een geschatte potentie heeft om de CO₂-emissie met 1515 ton per jaar te verminderen door het waterpeil met 15 cm te verhogen. Als de verwachte CO₂-besparing daadwerkelijk in de praktijk aangetoond wordt, dan zullen de CO₂-certificaten die met het project verdiend kunnen worden, via de CO₂-bank Zuid-Holland verhandeld kunnen worden. De opbrengsten zullen dan ten goede komen aan onderhoud en beheer van het natuurgebied ‘de Nesse’. Daarnaast kan de opbrengst gebruikt worden om de natuurfunctie in ‘de Nesse’ nog robuuster te maken. Zo kan 15 cm waterpeilverhoging leiden tot een enorme ‘impuls’ voor de natuur. Het project is nog in de verkennende fase, maar wij verwachten nog dit jaar daadwerkelijk ‘Valuta voor Veen’ toe te kunnen passen in ‘de Nesse’. We verwachten dat daarna nog veel projecten in Zuid-Holland zullen volgen. Daarnaast zijn wij bezig om de methodiek voor ‘Valuta voor Veen’ met peilverhoging op ‘puur’ veengronden door te ontwikkelen voor klei-op-veengronden in combinatie met drukdrainage.

Bron: https://milieufederatie.nl/nieuws/polder-de-nesse-valuta-voor-veen/

20 mei heeft de Europese Commissie haar langverwachte biodiversiteitsstrategie en de Farm to Fork (‘van boer tot bord’)-strategie bekendgemaakt. Beide plannen hebben een looptijd van tien jaar en zijn belangrijke onderdelen van de zogenoemde Europese Green Deal waarmee Europa wordt verduurzaamd en het EU-herstelplan voor de Corona-crisis. Vogelbescherming Nederland en BirdLife International zijn positief over de voorstellen van de EU. Vogelbescherming dringt er bij de Nederlandse regering op aan de voorstellen voluit te steunen en te zorgen voor volledige uitvoering.

Het gelijktijdig presenteren van beide plannen door de Commissie is opmerkelijk. Hiermee wordt erkend dat destructieve voedselsystemen niet langer de norm mogen zijn in Europa. De Commissie heeft bovendien belangrijke lessen getrokken uit de COVID-19-pandemie. Namelijk dat een gezonde planeet met een rijke biodiversiteit een noodzakelijke voorwaarde is voor een gezonde menselijke samenleving, dat de politieke keuzes moet maken op basis van wetenschap en dat er moet worden gehandeld vóórdat een crisis uit de hand loopt.

Meer natuur, minder pesticiden, natuurvriendelijke landbouw

De Commissie heeft met beide strategieën een aantal radicale stappen gezet en doelstellingen geformuleerd die de toestand van de natuur in Europa kunnen verbeteren:

·       De uitbreiding van het aantal beschermde natuurgebieden op land en op zee met 30 procent. Eén derde van deze gebieden wordt strikt beschermd – wat betekent dat er geen menselijke activiteiten mogen plaatsvinden.

·       Vermindering van het pesticidengebruik met 50%, zowel wat betreft de hoeveelheid als de toxiciteit.

·       Herstel van 10% van het landbouwareaal met natuurlijke elementen, zoals sloten, heggen en bloemstroken, om de duurzaamheid van de landbouw te verbeteren.

·       Invoering van bindende EU-doelstellingen voor natuurherstel, om cruciale, grootschalige ecosystemen zoals veenweidegebieden, moerassen, bossen en zee- en kustgebieden te herstellen. Ecosystemen die van vitaal belang zijn voor behoud van biodiversiteit en de aanpassingen aan en beperking van de klimaatverandering.

·       Reductie van gebruik van biomassa zoals bomen om energie te produceren.

Europa zet een flinke stap, nu Nederland

Met deze plannen kan de EU vooroplopen in de strijd tegen de klimaat- en biodiversiteitscrisis. Dat is hard nodig, want als we niets doen, sterven tot één miljoen soorten waarschijnlijk uit. Als de opwarming van de aarde meer dan 1,5 °C bedraagt, bedreigt dat het voortbestaan van de mensheid.

De nieuwe Europese strategieën kunnen een uitweg bieden in onze grote, mondiale crises. Maar zonder de steun en uitvoering van de 27 lidstaten wordt er weinig bereikt. Vogelbescherming Nederland – partner van de wereldwijde organisatie BirdLife International – vindt daarom dat de Nederlandse overheid beide hoopvolle strategieën moet omarmen en uitvoeren.

Want nergens in Europa is de biodiversiteit zo afgetakeld als in Nederland en nergens heeft de intensieve landbouw zo’n groot aandeel in de achteruitgang van de natuur. Tientallen vogelsoorten die zo kenmerkend zijn voor ons boerenland zijn sterk achteruitgegaan, vogels zoals grutto – onze nationale vogel –,  veldleeuwerik en zelfs de ooit zo talrijke spreeuw.

Vogelbescherming vindt dan ook dat er perspectief geboden moet worden aan boeren die een omslag willen maken naar een duurzame en natuurinclusieve landbouw, zodat zij met deze vorm van boeren een goede boterham kunnen verdienen.

Burgers verlangen naar gezonde leefomgeving

Met dit nieuwe beleid voor de EU gloort er een zonnige toekomst voor de natuur in ons land. Maar óók voor onze bewoners. Want zeer veel Nederlanders beseffen juist tijdens de huidige Corona-crisis, dat onze samenleving anders ingericht moet worden. Dat geldt zeker voor onze voedselproductie en andere takken van de economie. Burgers verlangen meer dan ooit naar een gezonde, natuurlijke leefomgeving.

Vogelbescherming doet een beroep op de Nederlandse regering om de voorstellen van de Europese Commissie te steunen en te voorkomen dat de plannen worden afgezwakt. Deze voorstellen dragen substantieel bij aan het oplossen van de klimaat- en biodiversiteitscrises die ons bestaan bedreigen. Wat de Europese Commissie vandaag presenteert, moet de nieuwe norm worden voor onze planeet!

Meer weten?

Biodiversiteitsstrategie Europese Commissie

Farm to Fork Strategy Europese Commissie

Bron: https://www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/een-blauwdruk-om-de-planeet-te-redden Foto header: steenuil door Peter Stam

We hebben extra investeringen nodig in de Zuid-Hollandse natuur, juist nu. Dat is de kern van de brief die zeven natuurorganisaties deze week stuurden naar de Zuid-Hollandse statenleden. De provincie is verantwoordelijk voor het natuurbeleid en heeft afgelopen jaren samen met natuurorganisaties mooie plannen gemaakt. Het nieuwe provinciebestuur lijkt deze plannen echter niet door te willen zetten maar komt ook niet met alternatieven. Het lijkt er zelfs op dat er wordt bezuinigd op natuur. En dat terwijl de druk op de natuur in Zuid-Holland het grootst is van heel Nederland en de urgentie nog nooit zo hoog was. De natuurorganisaties uiten hun zorgen in de commissievergadering Klimaat, Natuur en Milieu van de Provinciale Staten die op 15 april heeft plaatsgevonden. Daarom roepen de gezamenlijke natuurorganisaties de provincie op om juist nu te investeren in natuur.

Meeste inwoners, minste natuur
De druk op de groene ruimte is nergens in Nederland zo hoog als in Zuid-Holland. Zuid-Holland heeft van alle provincies de meeste inwoners maar de minste natuur (6% tegen gemiddeld 15%). Samen met de provincie waren we op weg om te investeren in natuur. Door werk met werk te maken, zou dit ook positieve effecten hebben op de lokale economie, de kwaliteit van de leefomgeving, het oplossen van de stikstofcrisis, de mogelijkheden om te recreëren, het tegengaan van en aanpassen aan klimaatverandering of de verduurzaming van de landbouw. Door nu fors te bezuinigen op natuur lijkt de provincie een andere koers in te slaan. Groene programma’s en projecten zijn zonder overleg verdwenen. Alex Ouwehand, directeur van de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland, geeft aan: “Er wordt nu meer bezuinigd op de natuur dan in geïnvesteerd. Terwijl er nog maar 16% (!!) van de oorspronkelijke biodiversiteit van onze provincie over is. Zuid-Holland verdient beter dan dat!”

Investeren in natuur voor iedereen
Natuurbeheer en -ontwikkeling behoort namelijk tot de kerntaken van de provincie en er liggen wettelijke verplichtingen aan ten grondslag; de provincie moet haar natuur beschermen. Ouwehand: “Iedereen is het er toch over eens dat een groen en duurzaam landschap een voorwaarde is voor een gezonde toekomst van onze kinderen? Laten we verstandig zijn en de voorgestelde bezuinigingen op natuur terugdraaien.” Want de ambitie van de provincie is groot. De coalitie spreekt uit dat ze versneld natuurgebieden aan elkaar willen verbinden en dat de biodiversiteit in Zuid-Holland vergroot moet worden. Het geld is er. De plannen zijn er ook. Wat op dit moment mist, is de daadkracht om gewenste resultaten te behalen. Al 10 jaar lang blijft er bij de provincie aan het einde van het jaar in de pot natuur geld ‘over’ en dit wordt naar de reservepot verschoven. Met als resultaat; er wordt niet voldoende geïnvesteerd, de natuur in deze provincie gaat achteruit én er worden nu ook nog eens bezuinigingen doorgevoerd. Dat is een dubbele bezuiniging op het leefklimaat van de Zuid-Hollander.

Toekomst
Iedereen is het erover eens: een robuuste natuur en een rijk landschap zijn onmisbaar én de voorwaarde voor een gezonde toekomst van onze kinderen. Daarom hebben zeven natuurorganisaties – Natuurmonumenten, Het Zuid-Hollands Landschap, Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland, IVN Natuureducatie, De Groene Motor, Wereldnatuurfonds en Vogelbescherming Nederland – samen plannen gemaakt; voor meer weidevogels, voor meer biodiversiteit, voor een groenblauwe leefomgeving, voor vrijwilligers en voor kinderen die de natuur keihard nodig hebben.

De gezamenlijke natuurorganisaties maakten voor de provincie een korte film van hun pleidooi.

Bron: https://milieufederatie.nl/nieuws/zorgen-om-natuur/. Foto header door Leo Markensteijn

De natuur geeft ons alles wat we nodig hebben: grondstoffen, schoon water, een vruchtbare bodem, verkoeling, droge voeten en ontspanning. Maar de biodiversiteit gaat hard achteruit en dat brengt ook risico’s mee voor de samenleving. Er zijn weliswaar goede voorbeelden in Nederland van succesvolle projecten, maar het blijft lastig om met de gezamenlijke inspanningen van provincies en partners onze natuurdoelen te halen. Er is meer inspanning nodig om de natuur goed te beschermen. Dat is de gezamenlijke conclusie van natuurorganisaties en provincies op basis van het vandaag verschenen rapport Decentraal natuurbeleid onder de Wet natuurbescherming van de gezamenlijke natuurorganisaties.

De natuurorganisaties Vogelbescherming Nederland, Natuurmonumenten, de Natuur en Milieufederaties, de Waddenvereniging, SoortenNL en Dierenbescherming hebben Legal Advice for Nature en Bureau Ulucus gevraagd om in kaart te brengen hoe de provincies hun taken en bevoegdheden uitvoeren voor het natuur- en landschapsbeleid sinds de inwerkingtreding van de Wet natuurbescherming op 1 januari 2017.

Het onderzoek geeft een beeld van de natuurambities in provinciale visies en beschrijft de inzet van de provincies op zeven natuurbeleidsthema’s. Het onderzoek is gebaseerd op geldende wetgeving en openbare beleidsstukken tot vóór het afsluiten van de nieuwe coalitie-akkoorden uit 2019. De bevindingen geven een divers beeld en reden tot zorg: met de huidige inzet worden natuurdoelen niet gehaald.

Fred Wouters, directeur Vogelbescherming: “Natuurherstel plaatst ons voor een gigantische uitdaging. Provincies hebben daarin een belangrijke taak. Dit rapport maakt duidelijk dat er meer inzet nodig is om de natuurdoelen te halen. Maar provincies kunnen dit niet alleen. Ook het Rijk moet zijn verantwoordelijkheid nemen en het de provincies beter mogelijk maken de natuur te herstellen.”

De natuurorganisaties roepen de Provincies op om het behoud en herstel van natuur en biodiversiteit daadkrachtiger aan te pakken. Het Rijk heeft een grote bijdrage te leveren door de juiste randvoorwaarden te scheppen, waaronder een natuurinclusievere economie en samenleving.

Download het rapport Decentraal natuurbeleid onder de Wet natuurbescherming 

Nederland Natuurpositief

De provincies reageren op het rapport en wijzen op de forse extra inzet die diverse provincies samen met het Rijk op natuur doen na de provinciale verkiezingen van 2019. Die inzet heeft inmiddels het breed gedragen Nederland Natuurpositief opgeleverd en voorbereidingen voor een breed Programma Natuur zijn ingezet. Ook constateren provincies dat het rapport waardevolle aanbevelingen bevat. De provincies zien bovendien een grote druk op het gebruik van de publieke ruimte.

Gedeputeerde Peter Drenth namens de 12 provincies: “Als we willen vasthouden aan de landelijke natuurdoelen, en dat willen we, dan vraagt dat om inzet van alle betrokken actoren. Gezamenlijk wordt er gewerkt aan een natuurinclusievere samenleving. Nederland staat voor grote opgaven. Natuurbescherming, zoveel mogelijk economisch perspectief voor alle sectoren, opbouw na de coronacrisis en forse reductie in stikstofdepositie. Deze opgaven moeten zoveel mogelijk integraal worden opgepakt. Dat vraag om een nieuwe, natuurinclusieve manier kijken naar ons ruimtegebruik. En daar zijn forse investeringen voor nodig, meer dan we nu al samen doen. Omdat het één niet zonder het ander kan bestaan. En dat vraagt inzet van iedereen.”

Investeren in natuur, juist nu

Juist in tijden waarin economische ontwikkelingen weer keihard nodig zijn is het van het grootste belang, dat we blijven investeren in het veerkrachtiger maken van de natuur. Want de natuur is onmisbaar voor het menselijke bestaan op aarde. De diversiteit aan soorten dieren, planten en ecosystemen op aarde houden ons klimaat en onze leefomgeving in balans. En daarvoor is behalve investeringen in natuurherstel ook een afname van de stikstofdepositie nodig. De provincies en natuurorganisaties merken daarbij op dat investeren in Natura 2000-gebieden alleen niet voldoende is: de milieucondities voor de natuur moeten juist ook verbeteren door maatregelen buiten Natura 2000-gebieden. Hiervoor is een overheidsbrede maar ook een participatieve inzet vanuit de samenleving noodzakelijk.

Samen optrekken

De provincies en de natuurorganisaties willen nauwer gaan samenwerken, met elkaar, met alle betrokken overheden, maar ook met het bedrijfsleven. Op dit moment werken natuurorganisaties en provincies al samen in projecten en bij kennisuitwisseling en communicatie richting de maatschappij. Deze samenwerking gaan we verbreden en verdiepen, conform Nederland Natuurpositief.

Bron: https://milieufederatie.nl/nieuws/rapport-natuur/. Foto header door Leo Groen