In de Krimpenerwaard wordt in natuurgebieden van het Zuid-Hollands Landschap en in het agrarisch gebied beheerd door het Agrarisch Collectief hard gewerkt om het landschap voor grutto’s en andere weidevogels te verbeteren. Zijn grutto’s in staat om hier succesvol jongen groot te brengen? In het hoge gras is het lastig om gruttokuikens te volgen. Om meer te weten te komen over de bewegingen van gruttofamilies in deze gebieden worden dit seizoen vijf grutto’s met satellietzenders uitgerust. Wij volgen ze daarmee op de voet.
Grutto Jaco deed het zo goed in polder Bergambacht Oost. Op het perceel van zijn nest waakte hij met zijn partner over de kuikens, totdat Mariëlle (Agrarisch Collectief Krimpenerwaard) vorige week een grutto met kleurringen en antenne bij de plasdras in de polder zag staan. Het bleek om grutto Jaco te gaan, rustend bij de plasdras zonder kuikens. Dat betekent dat geen van de 5 vogels met satellietzender dit broedseizoen jongen groot zal brengen.
In polder Bergambacht Oost hebben we ook een grutto alleen een radiozender meegegeven. Deze grutto zag Mariëlle vorige week met 1 vliegvlug jong!
Ook grutto Mariëlle, waarvan de zender sinds 27 mei geen signaal meer gaf, heeft van haar laten horen. Op 7 juni kwam er plotseling weer een punt binnen. Het blijft onduidelijk wat er aan de hand. Leeft ze nog, maar werkt de zender minder goed bijvoorbeeld doordat de zender meer is weggestopt onder de veren? Of leeft ze niet meer, en heeft de zender toch genoeg weten op te laden in de zon om een punt te sturen? We wachten af of er nog meer punten binnen komen.
Grutto Sietse, Johan en Jaco foerageren nog in de omgeving van hun broedplek.
De grutto’s uit De Nesse die zijn volop aan het foerageren en rusten binnen de Nesse. In de vochtige bodems kunnen ze blijkbaar voldoende voedsel vinden, waardoor ze niet naar andere voedselrijke gebieden gaan om op te vetten voor hun reis naar het zuiden. Annemieke zit nog in Zuid-Spanje.
Foto header; plasdras in polder Bergambacht Oost nog vroeg in het voorjaar, foto: Camilla Dreef
Dhr Remkes heeft namens het Adviescollege Stikstofproblematiek minister Schouten de eindrapportage gestuurd met aanbevelingen voor de structurele aanpak van de stikstofproblematiek in Nederland.
Het advies is tamelijk vernietigend voor het stikstofplan van het kabinet, ze noemt dit een herhaling van de PAS. De belangrijkste punten uit het advies: 1) harde doelstellingen voor natuurherstel en stikstofreductie, geen streefwaarden, 2) meer natuurareaal, niet minder, 3) minstens 50% stikstofreductie door landbouw en andere sectoren (was 26% voor landbouw, en veel minder voor de rest), 4) geen drijfmest meer in 2030. Alleen deze maatregelen voorkomen nieuwe juridische procedures en stagnatie in bouw en industrie. Zie hieronder de pdf van de rapportage ‘Niet alles kan overal’.
Vanaf vandaag kan iedereen meehelpen met het nationale wateronderzoek ‘Vang de watermonsters’, naar de waterkwaliteit van slootjes, vennen, beekjes en kleine plassen. Het onderzoek wordt groter dan de succesvolle pilot van vorig jaar, met bijna vier keer zoveel meetkits voor burgeronderzoekers. In totaal zijn er 15.000 kits beschikbaar. Dit om nog een veel beter beeld van de waterkwaliteit in Nederland te krijgen. De eerste editie van het citizen science onderzoek wees uit dat het op een groot aantal plekken nog niet goed gaat met de kwaliteit van kleine oppervlaktewateren in Nederland. Het onderzoek is een initiatief van Natuur & Milieu en ASN Bank. Dit jaar doen ook de Nederlandse Waterschapsbank en zeven waterschappen mee.Schoon water is goed voor mens, dier en natuur. Schoon water is water met zuurstof. En zonder stoffen die er niet in horen, zoals mest, bestrijdingsmiddelen, rioolafval en medicijnresten. Wil jij schoon water in Nederland? Doe dan mee met ons onderzoek en vang zelf een watermonster!
Veel viezer dan gedacht
Vorig jaar publiceerde Natuur & Milieu met steun van ASN Bank een rapport over de kwaliteit van het oppervlaktewater in Nederland. De conclusie: onze rivieren, vijvers, sloten, plassen en kanalen zijn veel viezer dan gedacht. Op veel plekken in Nederland wordt de waterkwaliteit niet standaard gemeten. Vooral de zogenaamde ‘overige wateren’, zoals beekjes, sloten, grachten, vijvers en andere kleine wateren worden niet regelmatig gemeten. Dat is heel jammer, want het is belangrijk om te weten wat de waterkwaliteit is. Als het water sterk vervuild is, kunnen dan maatregelen genomen worden.
Watermonsters citizen science project
Om het water schoner te kunnen maken, moeten we eerst op nog meer plekken in Nederland weten hoe de waterkwaliteit is. Ook in de wateren die niet standaard door de overheid gemeten worden. In 2019 hebben 850 burgers daarom de waterkwaliteit gemeten in vele kleinere wateren via het Watermonsters onderzoek. Dit burger- of citizen science onderzoek is een soort ‘early warning’ systeem om de waterkwaliteit in Nederland op hoofdlijnen in kaart te brengen, op veel plekken en in grote hoeveelheden. Ecoloog Sven Teurlincx (NIOO-KNAW): ‘Burgeronderzoek kan een belangrijke signaalfunctie vervullen. Het geeft een goed eerste beeld van de toestand van het water en levert bruikbare data op voor waterbeheerders om verontreiniging verder te onderzoeken en aan te pakken.’ Nu in 2020 gaan we samen met de ASN Bank, zeven waterschappen, de Unie van waterschappen, de Waterschapsbank en Natuur & Milieu weer een groot burgeronderzoek organiseren om op duizenden plekken in Nederland de waterkwaliteit in kaart te brengen.
Wat levert het op?
Natuur & Milieu en de waterschappen verwerken de resultaten van alle metingen door burgers. Uit alle gemeten locaties kiezen we samen met de onderzoekers van NIOO-KNAW 100 wateren die nog nauwkeuriger worden onderzocht. Verspreid over Nederland en alle verschillende typen wateren. Zo help je dus daadwerkelijk het onderzoek naar onze waterkwaliteit verder. Een mooi voorbeeld van burgerwetenschap!
Water is leven
Roel Nozeman, biodiversiteitsexpert bij ASN Bank: ‘Schoon water is voor veel zaken belangrijk. Je denkt natuurlijk meteen aan ons drinkwater. Maar we gebruiken water ook om gewassen te besproeien en als zwemwater.’ In schoon water groeien waterplanten en zwemmen vissen. Er leven watervogels, kikkers, salamanders, schelpen, slakken, wormen en grotere waterdieren, zoals bevers. En insecten. Roel: ‘Vliegende insecten zoals bijen en libellen zijn deels afhankelijk van een goede waterkwaliteit. Zij zijn onmisbaar omdat ze ons voedsel bestuiven en belangrijk zijn voor het ecosysteem.’ Kortom, schoon water is goed voor de natuur. Goede waterkwaliteit is van levensbelang. Een goede waterkwaliteit is heel belangrijk voor het in stand houden van de biodiversiteit. Schone wateren huisvesten en bieden voedsel aan planten en dieren die een belangrijke rol spelen in ecosystemen, zoals insecten en vogels. Maar ook voor mensen is schoon water essentieel. Voor een gezonde voedselproductie, betaalbaar drinkwater en veilig zwemwater. En de natuur is goed voor ons, want zij zuivert ons drinkwater. Als het water in Nederland verder vervuilt, wordt het steeds duurder om drinkwater te zuiveren.
Jaarrond Tuintelling bestaat vijf jaar! Op 20 juni 2020 vieren we dit lustrum met een bioblitz. Tijdens de Bioblitz ontdek je zoveel mogelijk dieren en planten in je tuin op één dag. Het verbindt tuin- en natuurliefhebbers en is weer eens wat anders. De kers op de taart: het levert ook nog informatie op over de verspreiding van allerhande tuinvlinders, -vogels, -zoogdieren enzovoort. Dat helpt bij het beschermen.
Om iedereen op 20 juni gelijke kansen te geven op zoveel mogelijk soorten dieren en planten, geven de zeven partners van Tuintelling herkenningstips, dus bijentips, vogeltips, egeltips enzovoort. Wil je niets missen? Abonneer je op onze maandelijkse nieuwsbrief en ontvang alle herkenningstips!
Wat is een bioblitz?
De term bioblitz wordt gebruikt voor een bepaald soort natuuronderzoek. Het is een relatief onbekend woord in Nederland, daarom een korte definitie. Een bioblitz is een periode van vaak 24 uur, waarin continu natuuronderzoek wordt gedaan. De bedoeling is om alle levende soorten binnen een bepaald gebied te ontdekken. Dit onderzoek kan worden gedaan door wetenschappers óf vrijwilligers.
De bioblitz van de Jaarrond Tuintelling richt zich op de tuin en iedereen kan meedoen, jij dus ook!
Doe mee en win!
Tel mee en maak kans op één van de drie gratis Vogelatlassen t.w.v. €60! De winnaars worden in de week van 22 juni 2020 bekend gemaakt.
Op 20 juni staat er bij ’telling invoeren’ naast weektelling en tijdstiptelling een aparte knop ‘Bioblitz’ vermeld. Klik hierop.
Ben je niet zeker van de soort? Plaats een foto bij je telling en vink ‘hulp nodig bij determineren?’ aan. Een expert helpt je dan met determinatie via de ‘onbekende soorten‘. Hoe werkt dat?
Via het plusje naast de soort kun je extra informatie doorgeven. BIjvoorbeeld wanneer het om een dood exemplaar ging. Eventueel kun je nog opmerkingen plaatsen bij het invoeren.
Klik op ‘Voer mijn telling in’. Invoeren is mogelijk tot 21 juni 2020 12.00 uur.
Je kunt soorten gemakkelijk toevoegen door je telling te wijzigen of een nieuwe telling toe te voegen. De soorten kunnen worden samengevoegd op de resultatenpagina en in de top-10.
Goed voorbereid met het Tuintelschrift
Wat leeft er in je tuin? Van vogels tot vlinders en van spinnen tot zoogdieren: dit notitieschrift helpt je om alle soorten eenvoudig bij te houden. Met overzichtelijke afvinklijstjes, ruimte voor eigen notities en zoekkaarten die herkenning makkelijker maken. Ideaal voor de Bioblitz!
Bestel het Tuintelschrift nu met 25% korting! Nu € 7,50 i.p.v. € 9,95 (geldig van 1 juni t/m 31 augustus 2020)
Met gratis verzending voor deelnemers Jaarrond Tuintelling!
Heb je de smaak te pakken en lijkt het je leuk om vaker te tellen? Kijk hier of het doen van een week- of tijdstiptelling iets voor je is.
Op 23 april vond Marco Tanis de eerste tweecellige zandbij voor Nederland in de Herbertusbossen in Noord-Brabant. Ook vonden op 17 mei Luc Knijnsberg en Lucette Robertson-Proot in Zuid-Limburg meerdere exemplaren van de zwartbuikbehangersbij. Wat betekenen deze vondsten?
Beide soorten komen voor in ons omringende landen, maar hebben elk een ander verspreidingsgebied. De zwartbuikbehangersbij (Megachile nigriventris) heeft een groot verspreidingsgebied, dat loopt van Portugal, Frankrijk en Noorwegen in het westen tot in Siberië. In de ons omringende landen komt deze soort voor in Duitsland en Frankrijk, maar werd daar tot voor kort vrijwel uitsluitend in heuvel- en berggebieden boven de vijfhonderd meter hoogte aangetroffen. De laatste jaren wordt de soort ook meer in lagere gebieden aangetroffen en is ze ook in de Eifel op de grens met België aangetroffen. Uit België is de soort echter nog niet gemeld. Het areaal van de tweecellige zandbij (Andrena lagopus) omvat Noord-Afrika, Zuid-Europa (Portugal tot Hongarije) en West- en Midden-Europa (Midden-Frankrijk tot Tsjechie). In Duitsland is het een zuidelijke soort, die zich recent noordwaarts uitbreidt. Kort na de Nederlandse waarneming vond men deze soort ook voor het eerst in België.
Zwartbuikbehangersbij
Behangersbijen knippen met hun kaken stukjes uit blad van planten en behangen daarmee hun nest, waarvoor ze holletjes gebruiken. Bijvoorbeeld in dood hout, plantenstengels of in de grond. De nesten van de zwartbuikbehangersbij werden in Zuid-Limburg aangetroffen in dood hout, zoals gebruikelijk is voor deze soort. De vrouwtjes van behangersbijen verzamelen stuifmeel op verzamelharen op hun buik, de zogenaamde buikschuier. De buikschuier van het vrouwtje zwartbuikbehangersbij is zwart, wat één van de kenmerken is van de soort. De gelijkende ruige behangersbij (Megachile circumcincta) heeft een geelbruine buikschuier met een zwarte punt.
Zwartbuikbehangersbij in Zuid-Limburg (Bron: Luc Knijnsberg)
Tweecellige zandbij
De tweecellige zandbij nestelt in zelfgegraven holen in zand- en lössbodems en verzamelt stuifmeel op kruisbloemen, zoals pinksterbloem en raapzaad. De mannetjes lijken wel wat op het algemene roodgatje en het vrouwtje zou met de eveneens algemene wimperflankzandbij verward kunnen worden. Van alle zandbijen verschilt de tweecellige zandbij echter doordat er in de voorvleugel twee cellen zitten op de plek waar andere zandbijen er drie hebben. Vandaar de Nederlandse naam. De Nederlandse vondst werd gedaan op een perceel vochtig grasland met veel pinksterbloemen, in het kader van een onderzoek naar de effecten van sinusbeheer op biodiversiteit in Noord-Brabantse beekdalen. Dit onderzoek wordt gefinancierd door de Provincie Noord-Brabant en het Prins Bernhard Cultuurfonds en wordt uitgevoerd door De Vlinderstichting, EIS Kenniscentrum Insecten, Brouwers Groenaannemers, Brabants Landschap en Staatsbosbeheer.
Nieuwkomers uit zuidelijke streken
De dichtstbijzijnde vindplaatsen van beide nieuwkomers lagen in de Duitse Eifel (zwartbuikbehangersbij) en de Duitse Rijnvlakte (tweecellige zandbij). Van beide soorten was bekend dat ze zich aan het uitbreiden waren, dus we hadden al op de uitkijk kunnen staan. Het opduiken van de zwartbuikbehangersbij is nog het meest verrassend, omdat deze soort zich in Midden-Europa tot middelgebergten beperkte, terwijl het hoofdareaal zelfs in Noord-Europa ligt. Waarom lager gelegen gebieden tegenwoordig ook in de smaak vallen, is onduidelijk. Des te verheugender is het, dat meteen minstens zeven exemplaren tegelijkertijd zijn waargenomen, waaronder nestelende vrouwtjes. Dit betekent bovendien dat de soort zich ook al vorig jaar succesvol moet hebben voortgeplant, wat extra hoop geeft voor de toekomst. De vondst van de tweecellige zandbij is beter in een trend te plaatsen. Ze past in een steeds langer wordend rijtje van zuidelijke bijensoorten die in de afgelopen jaren voor het eerst in Nederland zijn aangetroffen. Recent gingen zwartpootwolbij, roestige zandbij en glimmende metselbij hem voor. Het ligt voor de hand dat de steeds hogere temperaturen hier iets mee te maken hebben. Waarschijnlijk zijn het voorboden van een hele reeks zuidelijke soorten die nog naar ons kikkerlandje gaan oprukken, want in Midden- en Zuid-Europa leven nog vele bijensoorten die we hier niet hebben. Nóg niet…
Tekst: Johan van ’t Bosch, EIS Kenniscentrum Insecten en Ivo Raemakers, Ecologica Foto header: tweecellige zandbij (Andrena lagopus) (Bron: Bernhard Jacobi)
De provincie Friesland wil dat Portugal nog eens kritisch kijkt naar de plannen om een vliegveld te bouwen bij de hoofdstad Lissabon, vlak bij een natuurgebied aan de rivier de Taag. In een brief aan premier Costa en president Rebelo de Sousa wijst de provincie erop dat het vliegveld negatieve gevolgen zal hebben voor de grutto’s die er broeden.
De grutto is de nationale vogel van Nederland, die al jaren met uitsterven wordt bedreigd. Friesland steekt jaarlijks zo’n 15 miljoen euro in het redden van de vogels.
Een van de belangrijkste argumenten tegen het vliegveld is volgens gedeputeerde Douwe Hoogland dat de grutto’s in het gebied overwinteren. “Wanneer de grutto’s uit Afrika komen, is dat een van de plekken waar ze kunnen aansterken voor de reis naar Nederland”, zegt hij tegen Omrop Fryslân. “Ze komen dan in conditie om hier bij ons ook te broeden.”
40.000 handtekeningen
Wetenschappers in Portugal en Nederland hebben duidelijk gemaakt dat grutto’s honkvast zijn. De vogels zullen niet snel een andere plek zoeken als het vliegveld er ligt. Dit betekent dat de grutto’s last zullen hebben van het vliegverkeer. Dat kost ze waarschijnlijk zo veel energie, dat het moeilijker voor de vogels wordt om sterk genoeg te worden voor de reis naar Nederland en vervolgens hier eieren te leggen.
De gedeputeerde wil ook aangeven dat het beschermen van de grutto een Europese aangelegenheid is. “We doen hier in Friesland veel om de grutto te redden. Dan moet het gebied ook zo worden ingericht dat die niet zo wordt verstoord. Want zo kunnen we onze doelstellingen niet halen.”
De Portugese vogelbescherming en actiegroep ClientEarth hebben een rechtszaak aangespannen tegen de plannen voor het vliegveld. In Nederland hebben 40.000 mensen een petitie van de Vogelbescherming ondertekend tegen de geplande luchthaven. Die wordt volgende week samen met de brief van de provincie overhandigd aan de Portugese regering.
De Vogel- en Habitatrichtlijn zijn belangrijke instrumenten van de Europese Unie om de Europese natuur te beschermen. De Nederlandse Vogel- en Habitatrapportages over de periode 2013 – 2019 laten zien dat voor bepaalde Vogelrichtlijnsoorten, Habitatrichtlijnsoorten en habitattypen positieve ontwikkelingen zichtbaar zijn, maar dat het gemiddeld genomen nog niet goed gaat met de natuur in Nederland.
Vogel- en Habitatrichtlijnrapportage
Heuvelland (Bron: John Janssen)
De Vogelrichtlijn (1979) en de Habitatrichtlijn (1992) zijn opgesteld om met alle EU-lidstaten gezamenlijk de biodiversiteit in stand te houden en te herstellen. Het zijn de belangrijkste instrumenten om de achteruitgang van de biodiversiteit in EU-lidstaten een halt toe te roepen en om te buigen tot herstel, om zo een grotere bijdrage te leveren aan de wereldwijde bescherming van de biodiversiteit. Met de zesjaarlijkse Vogel- en Habitatrapportages laten de lidstaten van de EU zien of de beschermingsmaatregelen die zij genomen hebben ook resulteren in een verbeterde status van vogels of een verbeterde staat van instandhouding voor habitattypen en soorten. De in 2019 door de Europese lidstaten ingediende rapportages worden door de Europese Commissie gebundeld in het rapport ‘State of Nature’. Hierin zal ook worden getoetst of de doelen van de Europese Biodiversiteitsstrategie voor 2020 zijn gehaald.
Nederlandse rapportage
Nederland heeft in de zomer van 2019 bij de Europese Commissie twee landelijke rapportages ingediend over de periode 2013-2018: één op grond van artikel 17 van de Habitatrichtlijn en één op grond van artikel 12 van de Vogelrichtlijn. De Nederlandse rapportages zijn uitgevoerd door Wageningen University & Research, de soortenorganisaties onder leiding van de Vlinderstichting en door Sovon Vogelonderzoek Nederland. Het rapportageproces is begeleid door een begeleidingscommissie met vertegenwoordigers van het ministerie van LNV, Rijkswaterstaat, de provincies, het CBS en BIJ12. Voor de rapportages is gebruik gemaakt van de data en informatie uit diverse bronnen, waaronder het Netwerk Ecologische Monitoring en de Nationale Databank Flora en Fauna. De rapportages zijn in een verplicht EU-format in een daarvoor bestemde database ingevoerd en ingediend via internet (EIONET). Daardoor zijn ze vrij technisch van aard en niet erg toegankelijk. In de recent verschenen brochure Vogel- en Habitatrichtlijnrapportage 2019 worden de rapportages samengevat en op een toegankelijke wijze beschikbaar gesteld.
Staat van instandhouding habitattypen en habitatrichtlijnsoorten
Hazelmuis (Bron: Shutterstock)
De Habitatrichtlijn is gericht op de bescherming van habitattypen en soorten. Nederland rapporteert over de staat van de instandhouding van 81 planten- en diersoorten en 52 habitattypen. De ‘staat van instandhouding’ is een maat van de duurzaamheid. Deze wordt beoordeeld op basis van verspreidingsgebied, oppervlakte (voor habitattypen), populatieomvang (voor soorten), kwaliteit en toekomstperspectief. Van de 81 gerapporteerde soorten uit de Habitatrichtlijn verkeert slechts een kwart in een gunstige staat van instandhouding. Oorzaken zijn verlies van leefgebied en achteruitgang van de kwaliteit van het leefgebied veroorzaakt door diverse factoren waaronder stedelijke ontwikkeling (bijvoorbeeld bij vleermuizen), wateronttrekking en het gebruik van meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen door de landbouw. Van de 52 gerapporteerde habitattypen verkeert meer dan de helft in een zeer ongunstige staat van instandhouding. Dit heeft bij sommige habitattypen een historische oorzaak. Veel achteruitgang van natuurkwaliteit is terug te voeren op milieuvervuiling en het verdwijnen van veel natuur ten koste van infrastructuur, bebouwing en landbouwgrond in de tweede helft van de vorige eeuw. De belangrijkste huidige oorzaken van achteruitgang van habitattypen zijn de landbouw, het waterbeheer en natuurlijke processen (versnelde successie met verruiging en vergrassing als gevolg). Klimaatverandering is de belangrijkste bedreiging in de toekomst.
Populatieomvang en verspreiding van Vogelrichtlijnsoorten
Wulp (Bron: Shutterstock)
De Vogelrichtlijn is gericht op de bescherming van wilde vogelsoorten. Hiervoor rapporteert Nederland over de status en trends in populatieomvang en verspreiding van 190 broedvogels en 81 trekvogels. Van de 271 gerapporteerde vogelsoorten vertoont meer dan de helft een stabiele of positieve ontwikkeling. Bij zowel de broedvogels als de trekvogels is de trend op lange termijn positiever dan op korte termijn. Bij ruim een derde van de broedvogelsoorten en een vijfde van de trekvogelsoorten is de trend op zowel korte als lange termijn negatief. De belangrijkste oorzaken van achteruitgang van vogelpopulaties zijn de landbouw, het waterbeheer en de stedelijke ontwikkeling. Voor de toekomst wordt een toenemende negatieve impact verwacht van de gevolgen van de klimaatverandering en de energietransitie (aanleg van windmolenparken en zonneparken).
In de Krimpenerwaard wordt in natuurgebieden van het Zuid-Hollands Landschap en in het agrarisch gebied beheerd door het Agrarisch Collectief hard gewerkt om het landschap voor grutto’s en andere weidevogels te verbeteren. Zijn grutto’s in staat om hier succesvol jongen groot te brengen? In het hoge gras is het lastig om gruttokuikens te volgen. Om meer te weten te komen over de bewegingen van gruttofamilies in deze gebieden worden dit seizoen vijf grutto’s met satellietzenders uitgerust. Wij volgen ze daarmee op de voet.
Aan het begin van het seizoen werd al duidelijk dat het moeilijk zou worden, doordat veel legsels werden opgegeten. We hadden de hoop dat het met de kuikens beter zou gaan, maar dat bleek niet zo te zijn. Vrijwel direct na uitkomst verloren grutto’s Annemieke, Sietse en Johan in De Nesse hun kuikens. Dat betekent dat we geen grutto families meer kunnen volgen in De Nesse. We kunnen wel zien wat deze grutto’s doen om zich klaar te maken voor hun reis naar het zuiden.
Alle drie de grutto’s komen geregeld naar De Nesse, maar maken ook uitstapjes naar andere plekken in de Krimpenerwaard. Tijdens veldbezoeken naar De Nesse zagen we de zendervogels foeragerend in het gezelschap van 10 tot 30 andere grutto’s die hun nest of kuikens zijn verloren. Ook grutto Annemieke liet zich op 27 mei nog goed zien vanaf de Tiendweg, maar de volgende avond bleek ze vertrokken. 28 mei rond half 9 ’s avonds vloog ze met de wind in haar rug naar het zuiden. Het lijkt erop dat ze non stop door is gevlogen met een gemiddelde snelheid van 80 km/u, waarna ze 24 uur later aankwam in Zuid-Spanje in de Coto Donana.
Grutto Annemieke vloog na een mislukt broedseizoen in 24 uur van De Nesse naar Coto Donana in Spanje.
Ook bij Bergambacht Oost vervelend nieuws. Op 26 mei zat grutto Mariëlle nog te broeden op haar nest. Op 27 mei was het nest leeg en verlaten. Sinds 27 mei komen er ook geen nieuwe gegevens binnen van haar satellietzender. Mogelijk is haar dus iets overkomen.
Toch ook een lichtpuntje, want grutto Jaco doet het hartstikke goed. Met zijn kuikens zit hij nog op hetzelfde perceel als waar het nest zat.
Het is weer gortdroog in de natuur en in de tuin. De bodem is niet eerder zo droog geweest. Slechts 2 jaar na het vorige droogterecord ziet het er nu alweer somber uit. Terwijl de zomer nog moet beginnen. Hoe loods je je planten door deze droogte? En hoe help je de dieren in je tuin te overleven? Boswachter Mathiska geeft 8 tips om te voorkomen dat je tuin in een woestijn verandert.
Het is eigenlijk zonde om drinkwater te gebruiken voor je tuin. Planten doen het prima of zelfs beter op regenwater doordat er minder kalk in zit. En het is nog gratis ook! Als je nu aan de slag gaat, staat alles mooi klaar voor de eerstvolgende stortbui.
Vang het regenwater op in een regenton, wadi of vijvertje. Er zijn zelfs schuttingen waar je water in op kan vangen. In de koelere uurtjes haal je met een gieter het water uit de ton en verdeel je het over je dorstige planten. Een wadi is een lager stukje in je tuin waar het regenwater naartoe kan bij een flinke stortbui. Het water kan hier rustig in de grond wegzakken. Je maakt zelf een wadi door een stukje tuin af te graven. Als je de ruimte hebt kun je het water naar een schaduwrijk plekje leiden. Daar verdampt het water minder snel.
2. Maak een groen dak
Kijk eens goed in je tuin of je ergens een dak kunt vervangen door een groen dak. Bijvoorbeeld het dak van een schuurtje, fietsenhok, houthok of het afdak boven je afvalcontainers. Heel geschikte planten voor een groen dak zijn sedums. Zij slaan regenwater op en kunnen extreem goed tegen de hitte. Zo’n sedumdak ziet er niet alleen mooi uit. Je helpt er ook de vlinders en bijen mee. Je kunt de boel natuurlijk ook laten begroeien met klimop of een ander stel klimmers. Dat levert dan ook weer mooie nestgelegenheid op.
Agnes van Steijn; veilig in de klimop
3. Plant een boom
Een boom geeft schaduw en de grond eronder zal veel minder snel uitdrogen. Dat kan wel 10 graden schelen. Plant het liefst een boom van hier met een goede diepe penwortel. Denk aan een eik of esdoorn. Die halen vocht uit het diepere grondwater en dan blijft er voldoende water over voor het gras dat veel meer aan de oppervlakte wortelt. De mens maakte vroeger zelf zonwering met leilindes. De bomen werden zo gesnoeid dat de zon niet op de boerderij scheen. Overigens zijn ook andere bomen te leiden, zoals een peer of kers. Heb je geen zin in een boom maak dan een pergola, muur of een afdak waar klimmers overheen kunnen groeien.
4. Mag het een steentje minder?
Vervang de stenen van het terras door kiezels of andere halfverharding. Het water kan dan beter wegzakken in de grond. Of maak wat ruimte tussen de stapstenen van je pad. Leg de tegels van je tuinpad zo’n 5 centimeter uit elkaar en zet er plantjes tussen. Kies voor soorten die bijen en vlinders aantrekkelijk vinden: wilde tijm, kruipend zenegroen of sedum. Staat mooi en regenwater kan ook gemakkelijker de grond in. Probeer het oppervlakte stenen in je tuin zo laag mogelijk te houden. Dat scheelt echt een stuk qua warmte.
5. Red je gazon
Gras heeft ondiepe wortels en is dus erg afhankelijk van een regenbui. Met al die warme en droge periodes krijgt het gras het steeds moeilijker. Misschien toch tijd om definitief afscheid te nemen van de uniforme grasmat en er wat meer variatie in aan te brengen. Planten als klaver, tijm, ooievaarsbek of madelief kunnen veel beter tegen de droogte. En ze hebben veel minder water nodig en dat scheelt weer een hoop sproeien. Wat ook helpt om minder water te verbruiken is minder maaien. Als het heel droog is, heeft het gras extra water nodig en dat is er juist niet. Wacht even met een maaibeurt tot je weet dat er een klein buitje valt.
6. Stoere planten redden zich wel
Sommige planten redden het gewoon niet met al die droogte. Zeker niet op plekken waar het heel zonnig is. Kies daarom voor planten die goed tegen de hitte kunnen, zoals duifkruid, rode spoorbloem, klimop en mediterrane tuinkruiden. Dit soort planten hebben een dikke, vettige of viltige huid die hen beschermt tegen warmte en uitdroging. Vlak na de aanplant help je ze op weg door ze regelmatig te besproeien. Als zij met hun penwortel bij de diepere grondwaterlagen zijn, is dat niet meer nodig.
Andries de la Lande Cremer; aardhommel zoekt nectar bij een kogeldistel
7. Bedek de bodem
Zorg dat de bodem niet uitdroogt door een laag compost of maaisel op de kale grond te strooien. Spitten is niet nodig, dat droogt de bodem alleen maar uit. Je kunt er ook een bodembedekker laten groeien. Of laat wat tuinafval tussen je planten laten liggen. Knip takjes en bladeren fijn en de wormen, pissebedden en andere opruimers doen de rest. Onkruid krijgt zo ook minder kans. Voor merels, heggenmus en roodborst is zo’n strooisellaag een gedekte tafel vol lekkere insecten en spinnetjes.
8. Help dorstige dieren
Niet alleen de planten hebben dorst. Ook de dieren in je tuin hebben water nodig om te drinken en af te te koelen. Je kunt op beschutte plekken waterschalen neerzetten. Zet ze niet in de volle zon want dan drogen ze snel weer op. Vogels badderen ook graag en dus is het fijn als er een steen is waar ze veilig op kunnen staan om te badderen. Voor egels en andere zoogdieren is het juist belangrijk dat ze goed bij het water kunnen. Zorg dus voor een lage rand waar ze gemakkelijk overheen klimmen. Als je de ruimte hebt kun je een vijvertje aanleggen.
Trix Lindeman; roodborst neemt een badje
Meer planten en dieren in je tuin?
Wij kunnen niet zonder natuur. En de natuur kan niet zonder ons. Geef dieren en planten meer ruimte. Ga voor groei, begin in je eigen tuin of op je balkon. Zet je tuin in bloei met de tuintips van Mathiska uit de actiekrant.
De provincie Zuid-Holland gaat de komende jaren samen met de landbouwsector aan de slag om verduurzaming van de sector verder vorm te geven. Dat staat in de notitie Vitale landbouw die Gedeputeerde Staten hebben vastgesteld. Gedeputeerde Adri Bom-Lemstra (Land- en tuinbouw): “In de Zuid-Hollandse landbouw worden hiervoor al veel innovaties ingezet, bijvoorbeeld op het gebied van bodemdaling, kringlooplandbouw en biodiversiteit. Die praktijkkennis willen we breder gaan toepassen.”
In de notitie Vitale
landbouw geven Gedeputeerde Staten hun perspectief op een vitale landbouwsector
in 2050 en de benodigde stappen om daar te komen. Focus ligt daarbij op
akkerbouw en melkveehouderij. Zij staan voor grote uitdagingen. Denk aan
bodemdaling, of aan klimaatverandering met zowel wateroverlast als toenemende
droogte. Daarnaast moet de sector aan de slag met het verminderen van emissies
als stikstof en CO2. Tegelijkertijd moeten boeren ook een goede boterham kunnen
blijven verdienen.
Sectortafel Landbouw
Kernbegrippen in de notitie zijn kringlooplandbouw, ruimte voor
biodiversiteit, water en landschap, een grotere plek voor een regionaal
voedselsysteem en economische vitaliteit. De provincie werkt hier al langere
tijd aan. Bekende voorbeelden zijn het netwerk Voedselfamilies, Groene Cirkels
en de ondersteuning van het Veenweiden Innovatiecentrum. In de notitie
doen GS(Gedeputeerde Staten) een voorstel om de verduurzaming
van de landbouw te versnellen en op te schalen. Daarvoor wil de provincie onder
andere de samenwerking in Rijksprogramma’s intensiveren en aan de slag met een
gebiedsgerichte aanpak.
De provincie doet dat niet alleen: er wordt een sectortafel Landbouw opgericht om deze aanpak met de sector verder vorm te geven. Bom-Lemstra: “Dit is dan ook een notitie op hoofdlijnen. We gaan samen met de sector bepalen hoe we diverse vraagstukken oppakken. En vooral: hoe we dat in samenhang gaan doen. Stikstof, bodemdaling, biodiversiteit. Er komt nogal wat op de sector af. Duidelijke en haalbare doelen, afspraken voor de lange termijn en met oog voor de hele keten zijn daarbij van groot belang.”
