Nieuwsbrief winter vogeltellingen december 2021

Terwijl Hans Kouwenberg dit afgelopen maandagavond schrijft is het mistig geworden. Geen dikke mist, maar Hans hoopt op 15 of 16 januari a.s. met weer lekker het veld in te kunnen. De voorspelling is dat het rustig weer wordt in het telweekend met een kleine kans op mist. Zijn ervaring is dat bij mist het in de middag vaak wel prachtig weer is om te tellen. Vaak is het windstil met een waterig zonnetje.

Iedereen a.s. zaterdag of a.s zondag een goede telling en Hans ziet de resultaten weer met belangstelling tegemoet.

Tekst: Hans Kouwenberg

De exotische halsbandparkiet heeft felle tegenstanders

Ze kraken de nesten van inheemse, Nederlandse vogels

Wie wel eens in de stadsparken van Amsterdam, Den Haag of Utrecht rondloopt, kent ze ongetwijfeld: de groene parkieten die er dartelend rondvliegen. In tien jaar tijd verdubbelde hun aantal tot minstens 21.000. Maar tegenstanders willen de ‘invasieve exoot’ het liefst dood hebben.

Aan de rand van het centrum van Utrecht overspant de pittoreske Weerdbrug de eeuwenoude Stadsbuitengracht. De brug is omringd door bomen. En sinds een paar jaar ook door krijsende groene vogels. Elke dag, wanneer de schemering invalt, komt in de bomen rondom de brug een klein leger halsbandparkieten samen, om hier samen de nacht door te brengen. Zes jaar geleden nestelden in Utrecht slechts tweehonderd van deze exotische vogels. Nu zijn dat er meer dan duizend, blijkt uit de nieuwe telling van Sovon Vogelonderzoek Nederland. Overdag zoeken de van oorsprong Indiase vogels in de stad en omgeving naar voedsel. Rond schemertijd kijken ze vanuit dit fort over hun nieuw verworven rijk uit.

De halsbandparkiet is in opmars in Nederlandse steden. Telde ons land tien jaar geleden nog zo’n tienduizend van deze exotische vogels, nu is dat verdubbeld tot minstens 21 duizend. In Utrecht verviervoudigde het aantal zelfs. Voor velen zijn de groene vogels een vrolijk gezicht tijdens de lockdownwandeling door het stadspark. “Dan hebben we tenminste nog een beetje natuur”, zei vogelteller Albert de Jong vorige week tegen RTV Utrecht.

Maar wat veel casual vogelfans niet weten, is dat de groene halsbandparkiet ook felle tegenstanders kent. Zoals Wilfred Reinhold, voorzitter van het Platform Stop Invasieve Exoten. Om die bomen in Utrecht zouden we “het best een net kunnen gooien”, vindt hij, “om de vogels te oogsten.” Lees: doden. Reinhold zegt dat de dieren “de nesten kraken van inheemse, Nederlandse vogels.” Daarnaast zou het gekrijs inwoners tot verhuizen drijven. “En fruittelers leiden schade omdat de parkieten van elke vrucht een hapje nemen.”

Lees hier meer in het artikel van Maarten Van Gestel in Trouw.

Waar is de grutto?

Aanpak bescherming weidevogels werkt niet

De Algemene Rekenkamer heeft een rapport uitgebracht met de titel ‘Waar is de grutto?’ Wij citeren hier uit dit rapport. 

“In Nederland wordt het aantal weidevogels steeds kleiner. We zien bijvoorbeeld veel minder grutto’s. Dat is een probleem als we willen dat de grutto als soort blijft bestaan. Ons land is namelijk belangrijk voor de grutto. Van alle grutto’s in de wereld broedt ongeveer de helft in Nederland. Het Nederlandse publiek heeft bovendien de grutto verkozen tot onze nationale vogel.
Om de grutto te beschermen geeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) subsidie aan boeren. Die kunnen met het geld van de subsidie maatregelen nemen om hun weilanden beter geschikt te maken voor weidevogels om te broeden. De minister van LNV betaalt dat geld niet alleen. De Europese Unie en de provincies betalen mee aan deze subsidies.
Toch is de daling van het aantal grutto’s niet gestopt. Sterker nog, het aantal grutto’s is sinds 2000 bijna gehalveerd. Hebben de plannen van de minister om weidevogels te beschermen dan wel effect gehad voor de grutto? Hebben ze goed gewerkt?
Dat vragen we ons af. De belangrijkste vraag in ons onderzoek is dan ook: heeft de minister van LNV het beleid om de weidevogels te beschermen goed geregeld en goed uitgevoerd? De Algemene Rekenkamer doet vaak onderzoek naar subsidies die de overheid uitgeeft. We kijken of ze wel genoeg effect hebben (Algemene Rekenkamer, 2010). Dit onderzoek naar subsidies van de minister van LNV om weidevogels te beschermen, is een voorbeeld van zo’n onderzoek.”

Meer geld maar minder grutto’s: Als eerste stellen wij vast dat de minister van LNV acht keer meer aan subsidies uitgeeft dan 20 jaar geleden, maar dat er nu de helft minder grutto’s zijn.
Geen maatregelen in grootste deel kansrijke gebieden: Ten tweede stellen we vast dat de grutto in het grootste deel van de kansrijke gebieden niet wordt beschermd. Dat wil zeggen dat boeren voor die gebieden geen subsidie hebben gevraagd om maatregelen te nemen.
Maatregelen met meeste effect bijna niet uitgevoerd: Tenslotte stellen we vast dat in de gebieden waar boeren wél maatregelen nemen, dat meestal geen maatregelen zijn waar de grutto veel aan heeft.
Daarom is onze conclusie dat het beleid van de minister van LNV om de grutto te beschermen niet heeft gewerkt.
Wij zien dat er veel kansen liggen voor minister en boeren om de grutto beter te beschermen. Zo kunnen zij bereiken dat er 40.000 paren grutto’s in Nederland komen broeden. De boeren moeten daarvoor wel de maatregelen nemen die het best werken. Ze moeten dat bovendien doen in veel meer kansrijke gebieden voor de grutto.”

Het rapport is aangeboden aan de Tweede Kamer op 14 december 2021. Het complete rapport is prettig leesbaar en staat hieronder als pdf.

Foto header: grutto door Dirk-Jan van Roest


Vogelexcursie Deltagebied met zeeradijs, zandtulp en kuifaalscholver

Afgelopen zaterdag, 18 december, hadden we sinds lange tijd weer een NVWK-excursie. Paul Schrijvershof, een ervaren vogelaar en oud-coördinator Vlinders en Libellenwerkgroep, organiseerde deze. De opkomst was goed te noemen; er waren 22 deelnemers. Helaas was er een zeer dichte en hardnekkige mist.

We besloten te gaan wandelen bij de Kwade Hoek. Dat was een goede keus: indrukwekkende ontwikkeling van nieuwe duinen en kweldervegetatie op het nieuwe brede strand dat de afgelopen 30 jaar is ontstaan als gevolg van de deltawerken. In de komende jaren kunnen hier zomaar twee nieuwe standvalleien ontstaan, zoals we ook in het Waddengebied zien. Zo zie je maar: áls er ruimte is voor natuurlijke processen, kunnen vanzelf mooie dingen ontstaan. Een mooie waarneming was de zandtulp, een vrij schaarse paddenstoelensoort. We vonden er maar twee. Een paar kardinaalsmutsen zaten barstensvol met vruchten.

Zandtulp, foto: Jaap Graveland

Na de wandeling reden we toch even naar de spuikolk in de Brouwersdam, waar een kuifaalscholver zich van vlakbij liet bewonderen, tussen de gewone aanscholvers. En vier grijze zeehonden vlakbij, nu ondertussen gewoon, maar 25 jaar geleden had niemand dat voor mogelijk gehouden.

Kuifaalscholver, foto: Michiel Fokkema

Al met al weinig vogels, maar toch geslaagd door een paar leuke waarnemingen en een interessante wandeling.

Foto header: Jaap Graveland

Nieuwsbrief winter vogeltellingen november 2021

In bijgaande nieuwsbrief de bijzonderheden over de telling van november 2021 en meteen de herinnering om komend weekend van 18 en 19 december weer de polder in te gaan om de aanwezige vogels te tellen.

Qua weer ziet het weer er redelijk gunstig uit. Komend weekend wordt het zacht met een graad of 8, wel is er kans op een buitje. Wel is het de afgelopen weken vrij koud geweest in het noorden dus mogelijk wat extra vogels die deze kant op zijn gekomen.
Qua corona is het aantal besmettingen hoog stabiel. Op dinsdag 14 december was er weer een persconferentie en er worden geen versoepelingen maar ook geen zwaardere maatregelen verwacht. Blijf de basisregels volgen waarvan de 1,5 meter het lastigste is tijdens ons werk.
Hans wens iedereen goede feestdagen.

Zie onderstaande nieuwsbrief.

Tekst: Hans Kouwenberg

Waarom roodborsten op kerstkaarten staan

Het is altijd en eeuwig de roodborst die prijkt op de gezellig besneeuwde kerstkaarten die in december op uw mat landen. Waarom toch? Waarom geen goudvink, of een grote bonte specht? Om maar wat te noemen.

Die roodborst op onze kerstkaarten danken we aan de Engelse postbodes uit de Victoriaanse tijd. Die postbezorgers moesten destijds een rood uniform dragen, want die kleur hoorde bij het koningshuis en de Britse vlag. Daardoor leken ze op roodborsten en kregen de bijnaam ‘robins’ (roodborsten). Al snel kwamen er toen kerstkaarten met roodborsten die aan de deur klopten om de post te bezorgen. Net als de postbode. Toen had je het balletje aan het rollen.

Vuur in de stal van Jezus

Veel eerder zorgden roodborsten -volgens de verhalen- in de stal van Jozef en Maria er met hun gefladder voor dat het vuur bleef branden. De stal waar Jezus werd geboren was namelijk erg koud en Jozef moest naar buiten om extra hout te halen voor het vuur. Dat duurde echter zo lang dat het bijna doofde. Het lukte de roodborsten gelukkig het vuur weer aan te wakkeren, maar daarbij verschroeide de veren op hun borst naar een rode kleur.

Al 150 jaar een succes

De roodborst  staat natuurlijk ook gewoon op kerstkaarten omdat het zo’n fantastische vogel is. Hij zit ’s winters in bijna elke tuin, hij is voor iedereen herkenbaar met zijn rode borstje en hij ziet er klein en schattig uit (ook al is ie dat lang niet altijd). Bovendien went hij aan mensen, dus kan best tam worden. Die roodborst-kerstkaarten zijn dus een doorslaand succes, nu al pakweg 150 jaar.

Kerstbal met een bivakmutsje

Toch is ook de goudvink een goede kerstkaart- kandidaat. Geef toe, het zijn net twee kerstballen dat stelletje hierboven: rood, bol en rustig in de boom. Het mannetje tenminste. Het vrouwtje is meer een beige kerstbal. Ze blijven het hele jaar samen, dus het is een setje voor een kerstboom zonder kleurenthema. Ze zien er ook nog onwijs lief uit met die kleine zwarte bivakmutsjes en hun korte, bolle snavels.

Mooi rood achterwerk

Even Googlen leert dat mezen inmiddels wel in trek raken als kerstkaart – terecht- maar de grote bonte specht nog niet. Zonde. Dat komt vast omdat ie pas sinds kort in aantal toeneemt en uitbundig in tuinen komt. Daar komt volgend jaar vast verandering in, want dat mooie rooie achterwerk is zeker een kerstkaart waardig.

David Attenborough spreekt wereldleiders toe op COP26 in Glasgow en zegt dat mensen krachtig genoeg zijn om klimaatverandering aan te pakken

De Britse natuuronderzoeker en documentairemaker Sir David Attenborough heeft op de VN-conferentie over klimaatverandering in Glasgow een strijdkreet gezonden aan de leiders, waarin hij zei dat de wereld naar hen opkeek om toezicht te houden op het herstel van de planeet.

Samenvatting

  • Sir David Attenborough waarschuwde dat menselijk handelen stijgende koolstofniveaus in de atmosfeer veroorzaakte
  • Hij zei dat mensen ook de capaciteit hadden om dit op te lossen, als ze samenwerkten
  • Sir David zei dat de toezeggingen van de wereldleiders op de conferentie in Glasgow effect kunnen hebben

Zie hier de speech van David Attenborough op youtube.

Zie hier voor een samenvatting van zijn speech.

Neem ons mee op excursie

Als je aardig thuis bent in een bepaald groen ­werkveld, of je kent een mooi natuurgebied, maar anderen dan deelgenoot en neem ons een keer mee. Je hoeft echt geen specialist te zijn, het gaat immers om de beleving! Maar ook als je wél ergens op ­gespecialiseerd bent is dit leuk – neem ons mee in jouw wereld! Neem contact op met Jaap Graveland, hij weet hoe je ­zoiets aanpakt en wij doen de PR. Hou je natuurgeheimen niet langer voor jezelf maar laat anderen meegenieten! Telefoon Jaap Graveland, 06 53579285.

Heempad journaal 52

Hans van Dam woont en werkte in Boskoop. Hij is actief voor IVN Boskoop en Natuurtuin De Veenmol. Zijn roots liggen in de Krimpenerwaard.

Onderwerpen in deze nieuwsbrief o.a.: Fraaie herfstkleuren/ Nut van bladeren/ De Bladblazer Blues/Waarom hondenbelasting?/ Eindejaars Plantenjacht/ Nieuwjaarswandeling/ Evaluatie Zwarte PadBloembollen planten/ Beloning voor ons werk/ Bermbeheerplan 2022/ Excursie schema 2022/Honingzwammen zijn killers/ Black Friday/ Steenbreek online/ Paddenstoelen/ Stoepkrijten en meer.

Tekst: Hans van Dam, foto: Maria Kuijf