Olifant in de kamer
In de Waardvogel van december 2021 schreef Jaap Graveland over de nieuwe omgevingswet. Hij verwees onder andere naar een artikel uit Bionieuws. Hieronder staat het artikel als pdf.
Waar is de grutto?
Aanpak bescherming weidevogels werkt niet
De Algemene Rekenkamer heeft een rapport uitgebracht met de titel ‘Waar is de grutto?’ Wij citeren hier uit dit rapport.
“In Nederland wordt het aantal weidevogels steeds kleiner. We zien bijvoorbeeld veel minder grutto’s. Dat is een probleem als we willen dat de grutto als soort blijft bestaan. Ons land is namelijk belangrijk voor de grutto. Van alle grutto’s in de wereld broedt ongeveer de helft in Nederland. Het Nederlandse publiek heeft bovendien de grutto verkozen tot onze nationale vogel.
Om de grutto te beschermen geeft de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) subsidie aan boeren. Die kunnen met het geld van de subsidie maatregelen nemen om hun weilanden beter geschikt te maken voor weidevogels om te broeden. De minister van LNV betaalt dat geld niet alleen. De Europese Unie en de provincies betalen mee aan deze subsidies.
Toch is de daling van het aantal grutto’s niet gestopt. Sterker nog, het aantal grutto’s is sinds 2000 bijna gehalveerd. Hebben de plannen van de minister om weidevogels te beschermen dan wel effect gehad voor de grutto? Hebben ze goed gewerkt?
Dat vragen we ons af. De belangrijkste vraag in ons onderzoek is dan ook: heeft de minister van LNV het beleid om de weidevogels te beschermen goed geregeld en goed uitgevoerd? De Algemene Rekenkamer doet vaak onderzoek naar subsidies die de overheid uitgeeft. We kijken of ze wel genoeg effect hebben (Algemene Rekenkamer, 2010). Dit onderzoek naar subsidies van de minister van LNV om weidevogels te beschermen, is een voorbeeld van zo’n onderzoek.”
“Meer geld maar minder grutto’s: Als eerste stellen wij vast dat de minister van LNV acht keer meer aan subsidies uitgeeft dan 20 jaar geleden, maar dat er nu de helft minder grutto’s zijn.
Geen maatregelen in grootste deel kansrijke gebieden: Ten tweede stellen we vast dat de grutto in het grootste deel van de kansrijke gebieden niet wordt beschermd. Dat wil zeggen dat boeren voor die gebieden geen subsidie hebben gevraagd om maatregelen te nemen.
Maatregelen met meeste effect bijna niet uitgevoerd: Tenslotte stellen we vast dat in de gebieden waar boeren wél maatregelen nemen, dat meestal geen maatregelen zijn waar de grutto veel aan heeft.
Daarom is onze conclusie dat het beleid van de minister van LNV om de grutto te beschermen niet heeft gewerkt.
Wij zien dat er veel kansen liggen voor minister en boeren om de grutto beter te beschermen. Zo kunnen zij bereiken dat er 40.000 paren grutto’s in Nederland komen broeden. De boeren moeten daarvoor wel de maatregelen nemen die het best werken. Ze moeten dat bovendien doen in veel meer kansrijke gebieden voor de grutto.”
Het rapport is aangeboden aan de Tweede Kamer op 14 december 2021. Het complete rapport is prettig leesbaar en staat hieronder als pdf.
Foto header: grutto door Dirk-Jan van Roest
Vogelexcursie Deltagebied met zeeradijs, zandtulp en kuifaalscholver
Afgelopen zaterdag, 18 december, hadden we sinds lange tijd weer een NVWK-excursie. Paul Schrijvershof, een ervaren vogelaar en oud-coördinator Vlinders en Libellenwerkgroep, organiseerde deze. De opkomst was goed te noemen; er waren 22 deelnemers. Helaas was er een zeer dichte en hardnekkige mist.
We besloten te gaan wandelen bij de Kwade Hoek. Dat was een goede keus: indrukwekkende ontwikkeling van nieuwe duinen en kweldervegetatie op het nieuwe brede strand dat de afgelopen 30 jaar is ontstaan als gevolg van de deltawerken. In de komende jaren kunnen hier zomaar twee nieuwe standvalleien ontstaan, zoals we ook in het Waddengebied zien. Zo zie je maar: áls er ruimte is voor natuurlijke processen, kunnen vanzelf mooie dingen ontstaan. Een mooie waarneming was de zandtulp, een vrij schaarse paddenstoelensoort. We vonden er maar twee. Een paar kardinaalsmutsen zaten barstensvol met vruchten.
Na de wandeling reden we toch even naar de spuikolk in de Brouwersdam, waar een kuifaalscholver zich van vlakbij liet bewonderen, tussen de gewone aanscholvers. En vier grijze zeehonden vlakbij, nu ondertussen gewoon, maar 25 jaar geleden had niemand dat voor mogelijk gehouden.
Al met al weinig vogels, maar toch geslaagd door een paar leuke waarnemingen en een interessante wandeling.
Foto header: Jaap Graveland
Waarom roodborsten op kerstkaarten staan
Het is altijd en eeuwig de roodborst die prijkt op de gezellig besneeuwde kerstkaarten die in december op uw mat landen. Waarom toch? Waarom geen goudvink, of een grote bonte specht? Om maar wat te noemen.
Die roodborst op onze kerstkaarten danken we aan de Engelse postbodes uit de Victoriaanse tijd. Die postbezorgers moesten destijds een rood uniform dragen, want die kleur hoorde bij het koningshuis en de Britse vlag. Daardoor leken ze op roodborsten en kregen de bijnaam ‘robins’ (roodborsten). Al snel kwamen er toen kerstkaarten met roodborsten die aan de deur klopten om de post te bezorgen. Net als de postbode. Toen had je het balletje aan het rollen.
Vuur in de stal van Jezus
Veel eerder zorgden roodborsten -volgens de verhalen- in de stal van Jozef en Maria er met hun gefladder voor dat het vuur bleef branden. De stal waar Jezus werd geboren was namelijk erg koud en Jozef moest naar buiten om extra hout te halen voor het vuur. Dat duurde echter zo lang dat het bijna doofde. Het lukte de roodborsten gelukkig het vuur weer aan te wakkeren, maar daarbij verschroeide de veren op hun borst naar een rode kleur.
Al 150 jaar een succes
De roodborst staat natuurlijk ook gewoon op kerstkaarten omdat het zo’n fantastische vogel is. Hij zit ’s winters in bijna elke tuin, hij is voor iedereen herkenbaar met zijn rode borstje en hij ziet er klein en schattig uit (ook al is ie dat lang niet altijd). Bovendien went hij aan mensen, dus kan best tam worden. Die roodborst-kerstkaarten zijn dus een doorslaand succes, nu al pakweg 150 jaar.
Kerstbal met een bivakmutsje
Toch is ook de goudvink een goede kerstkaart- kandidaat. Geef toe, het zijn net twee kerstballen dat stelletje hierboven: rood, bol en rustig in de boom. Het mannetje tenminste. Het vrouwtje is meer een beige kerstbal. Ze blijven het hele jaar samen, dus het is een setje voor een kerstboom zonder kleurenthema. Ze zien er ook nog onwijs lief uit met die kleine zwarte bivakmutsjes en hun korte, bolle snavels.
Mooi rood achterwerk
Even Googlen leert dat mezen inmiddels wel in trek raken als kerstkaart – terecht- maar de grote bonte specht nog niet. Zonde. Dat komt vast omdat ie pas sinds kort in aantal toeneemt en uitbundig in tuinen komt. Daar komt volgend jaar vast verandering in, want dat mooie rooie achterwerk is zeker een kerstkaart waardig.
David Attenborough spreekt wereldleiders toe op COP26 in Glasgow en zegt dat mensen krachtig genoeg zijn om klimaatverandering aan te pakken
De Britse natuuronderzoeker en documentairemaker Sir David Attenborough heeft op de VN-conferentie over klimaatverandering in Glasgow een strijdkreet gezonden aan de leiders, waarin hij zei dat de wereld naar hen opkeek om toezicht te houden op het herstel van de planeet.
Samenvatting
- Sir David Attenborough waarschuwde dat menselijk handelen stijgende koolstofniveaus in de atmosfeer veroorzaakte
- Hij zei dat mensen ook de capaciteit hadden om dit op te lossen, als ze samenwerkten
- Sir David zei dat de toezeggingen van de wereldleiders op de conferentie in Glasgow effect kunnen hebben
Zie hier de speech van David Attenborough op youtube.
Zie hier voor een samenvatting van zijn speech.
Neem ons mee op excursie
Als je aardig thuis bent in een bepaald groen werkveld, of je kent een mooi natuurgebied, maar anderen dan deelgenoot en neem ons een keer mee. Je hoeft echt geen specialist te zijn, het gaat immers om de beleving! Maar ook als je wél ergens op gespecialiseerd bent is dit leuk – neem ons mee in jouw wereld! Neem contact op met Jaap Graveland, hij weet hoe je zoiets aanpakt en wij doen de PR. Hou je natuurgeheimen niet langer voor jezelf maar laat anderen meegenieten! Telefoon Jaap Graveland, 06 53579285.
En weer gaat het mis: biodiversiteit Krimpenerwaard lijdt onder onoplettendheid
Het is regelmatig in het nieuws: waardevolle natuur die bij vergissing wordt vernield. Bekende recente voorbeelden zijn het per ongeluk maaien van een berm die de laatste verblijfplaats vormde van het pimpernelblauwtje (https://nos.nl/artikel/2340902-leefgebied-zeldzame-vlinder-in-limburg-grotendeels-vernietigd), en het maaien van een door kinderen geplant tiny forest in Nijmegen (https://www.gelderlander.nl/nijmegen/blunder-eerste-tiny-forest-van-nijmegen-platgemaaid-binnen-vijf-minuten-was-alles-weg~a93b0e0e/)
Wilgen kapot geklepeld
Maar ook in de Krimpenerwaard gaat het te vaak mis. Een waardevolle ecologisch beheerde berm waarin de eerste orchideeën waren verschenen, is dit voorjaar maandenlang bereden door agrariërs die hun gras binnenhaalden. Het effect van het berijden van eind mei was in september goed zichtbaar in de vegetatie, met kans op blijvende schade. En bij het klepelen van bermen zijn dit jaar opnieuw veel knotwilgen beschadigd, waardoor de sapstroom van de boom op die plaatsen stopt en delen afsterven.
Het gebeurt natuurlijk niet expres en er wordt beterschap beloofd. Maar het is onnodig, gebeurt te vaak en wijst ons inziens op onvoldoende controle en bewustzijn. Over die wilgen heeft de NVWK een brief gestuurd naar het bestuur van het hoogheemraadschap (HHSK), verantwoordelijk voor het bermbeheer in het buitengebied van de Krimpenerwaard. We hebben er al jaren geleden over aan de bel getrokken bij HHSK, het ging daarna een paar jaar goed, maar nu was het weer letterlijk raak.
Als vrijwilligersvereniging die zich inzet voor natuur en landschap word je het soms spuugzat.
Veldje
Op de hoek van het fietspad door het Loetbos en de Kerkweg ligt een veldje dat formeel in beheer is bij het HHSK, net als de meeste wegbermen in het buitengebied. Begin jaren negentig heeft de NVWK dit veldje vanwege de botanische waarde ‘geadopteerd’ en voeren vrijwilligers het beheer uit. Ze maaien het in het voor- en najaar en HHSK voert het maaisel af. Het is een van de laatste groeiplaatsen van de kleine valeriaan in de Krimpenerwaard.
Belangrijke voorwaarde voor de biodiversiteit in zo’n veldje is dat de bodem niet wordt verstoord. Want bodemverstoring leidt er toe dat voedingsstoffen versneld vrijkomen. Brandnetel en andere ruigteplanten verdringen dan de waardevolle soorten.
Een week geleden bleek dat het veldje door werkzaamheden grotendeels is vernield. Er is een leiding aangelegd en het veldje is gebruikt als dumpplaats voor materiaal dat kennelijk vrijkwam bij wegwerkzaamheden. Het veldje is grotendeels bedekt met een laag grond, en her en der liggen resten asfalt. Het is een puinhoop.
Het is erg frustrerend: het effect van jarenlange inzet door vrijwilligers is nu misschien in een paar uur om zeep geholpen. De praktijk wijst uit dat herstel jaren kan duren.
Het is maar een klein veldje, maar we hebben niet zoveel van dit soort veldjes. In een tijd waarin verlies aan biodiversiteit veel aandacht krijgt, mag dit gewoon niet gebeuren.
We zien dit soort incidenten te vaak, in de Krimpenerwaard en elders. We hebben HHSK dus om opheldering gevraagd.
Informatie: Jaap Graveland, E jaap.graveland@nvwk.nl , T 06 53 57 92 85
Foto header: veldje in het Loetbos bedekt met aarde en restafval, foto: Jaap Graafland
Basiscursus Planten en Dieren (her)kennen deel II
Hoe herken je bomen zonder blad, hoe zit het nu met de vogeltrek en hoe komen insecten eigenlijk de winter door? Dat – en meer – leer je in de vijf gloednieuwe lessen van de online Cursus Veldbiologie die SoortenNL samen met anderen organiseert.
Vanaf 29 december start cursus 2
De eerste elfdelige online Cursus Veldbiologie vond plaats in het voorjaar van 2021. Veel cursisten gaven aan interesse te hebben in een vervolg. Goed nieuws dus, want vanaf 29 december starten we met een nieuwe serie lessen. Deze winterserie kost €25,- en bestaat uit vijf lessen met extra aandacht voor o.a. planten, insecten, vogeltrek en wintergasten.
Digitale lessen
De digitale lessen worden voorafgegaan door een korte instructie per mail en zijn ook digitaal terug te kijken. Na afloop van elke les krijgt iedereen een overzicht van de belangrijkste links, tips en bronnen toegestuurd. Tijdens de les staat de chat open voor vragen aan een expert panel.
Teken de noodoproep voor klimaatactie van Greta Thunberg en andere jongeren
Greta Thunberg, Vanessa Nakate, Dominika Lasota en Mitzi Tan sturen wereldleiders de volgende urgente oproep om de klimaatcatastrofe eindelijk het hoofd te bieden:
Aan wereldleiders:
‘Verraad.’
Zo noemen jongeren overal ter wereld het feit dat onze overheden er maar niet in slagen de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. En dat hoeft ons niet te verbazen.
We zijn mijlenver verwijderd van het cruciale doel van 1,5°C, en toch blijven overheden overal de crisis aanwakkeren door miljarden euro’s uit te geven aan fossiele brandstoffen.
Het speelkwartier is voorbij. Het is nu code rood voor de planeet. Miljoenen mensen zullen lijden terwijl onze planeet ten onder gaat — die angstaanjagende toekomst wordt gecreëerd, of net vermeden, door de keuzes die u maakt. U heeft de macht om te beslissen.
Wij, burgers van over de hele wereld, eisen dat u de klimaatcatastrofe het hoofd biedt. Niet volgend jaar. Niet volgende maand. Nu:
- Bescherm de noodzakelijke doelstelling van 1,5°C met een onmiddellijke, drastische, jaarlijkse uitstootreductie zoals de wereld nooit eerder heeft gezien.
- Beëindig onmiddellijk alle investeringen in fossiele brandstoffen, subsidies en nieuwe projecten, en stop nieuwe exploratie en winning.
- Maak een einde aan ‘creatieve’ koolstofboekhouding en publiceer de totale uitstoot voor alle consumptie-indexen, productieketens, internationale luchtvaart en scheepvaart, en het verbranden van biomassa.
- Kom de belofte van 100 miljard dollar aan de kwetsbaarste landen na, met bijkomende fondsen voor klimaatrampen.
- Voer een klimaatbeleid dat arbeiders en de kwetsbaarste mensen beschermt en elke vorm van ongelijkheid inperkt.
We kunnen dit nog steeds waarmaken. Er is nog steeds tijd om de ergste gevolgen te vermijden als we bereid zijn om te veranderen. Dat vergt vastberaden, visionair leiderschap. En het vergt ongelooflijk veel moed — maar weet dat als u hiervoor opkomt, miljarden mensen zich achter u zullen scharen.
Met vriendelijke groeten, Greta uit Zweden, Vanessa uit Uganda, Dominika uit Polen en Mitzi uit de Filipijnen
Via de volgende link kun je hun oproep ondersteunen; https://secure.avaaz.org/campaign/nl/climate_action_now
Klimaatmars 6 november 13:00 op de Dam, Amsterdam
De klimaatcrisis is nu. Steeds meer mensen worden getroffen door bosbranden, overstromingen en hongersnoden. Toch doet het Nederlands kabinet al jaren te weinig om mensen in binnen- en buitenland te beschermen. Daarom wordt de Klimaatmars gehouden op zaterdag 6 november in Amsterdam.
Er wordt geëist dat het kabinet nú in actie komt met ambitieuze, eerlijke klimaatplannen voor een weerbaar heden en een leefbare toekomst. Samen kunnen we de schade beperken en bouwen aan een beter bestaan.
Daarvoor is iedereen nodig! Mensen in alle hoeken van de wereld gaan de straat op voor een leefbaar klimaat. Ook in Nederland is jouw stem hierbij onmisbaar. Dit is hét moment voor actie. Dus kom naar Amsterdam en doe mee.
Voor aanmelden en practische informatie; https://klimaatmars2021.nl/
Tekst: klimaatmars2021.nl